Gewoontes en keukens – hoeveel redenen heb je nodig om ze wél te veranderen?

Gewoontes en keukens – hoeveel redenen heb je nodig om ze wél te veranderen?

Summary:

Heb jij nog controle over jouw gewoontes, of controleren je gewoontes jou?

Gewoontes maken dat we taken met weinig moeite kunnen uitvoeren. Op zich goed. Maar wat als het niet meer lukt om oude gewoontes los te laten, en ze ons beletten om open te staan voor nieuwe dingen?

“Tu ne vas pas changer tes habitudes.”

Dat was het riskante antwoord van Jeremy, de nietsvermoedende Franstalige keukenverkoper op Batibouw, op mijn vraag of ik een stoomoven zou kunnen gebruiken in een nieuwe keuken.

De man oordeelde dat een stoomoven niets voor mij zou zijn om de eenvoudige reden dat ik er nooit eerder één had gebruikt(*), en omdat “ik mijn gewoontes toch nooit zou aanpassen.”

Arme Jeremy had op dat moment nog geen flauw benul van de impact van zijn woorden, noch van de zondvloed die hij daarmee over zich had afgeroepen.

Door de band genomen ben ik best een tolerant persoon – dat vind ik tenminste zelf ? – maar de vanzelfsprekende overtuiging dat er voor iemand van mijn leeftijd geen andere denkbare manier van leven is dan zich krampachtig te blijven vastklampen aan oude gewoontes, daarvan gaan de donshaartjes in mijn nek recht overeind staan.

Strijdlustig gestameld pleidooi

En dus stortte ik me hakkelend en struikelend over mijn – dik bestofte Franse – woorden, maar met een overvloed aan strijdlust, in mijn vurig pleidooi tegen het in stand houden van vastgeroeste gewoontes en tegen alles wat dat impliciet betekent.

“Ik verander mijn gewoontes continu, beste Jeremy. Tout le temps! En ik zal je ook vertellen waarom.”

Er kunnen 1001 redenen zijn waarom een vaste stoomoven al dan niet een goed idee is voor een nieuwe keuken, maar ‘het niet willen veranderen van gewoontes’ is wat mij betreft zowat het slechtste argument dat je kunt bedenken.

En met een beetje slechte wil zou ik het – zuiver theoretisch want geen slechte wil te bespeuren hier – bijna als een persoonlijke belediging kunnen opvatten.

Leven met een hoofd dat vastzit in het verleden

Want als het klopt wat je zegt, Jeremy, en ik om die reden geen stoomoven zou willen, wat zou dat dan vertellen over mij?

Hoe halsstarrig en bekrompen maakt mij dat dan? Als ik me afsluit voor alles wat nieuw is, hoe beperkt en vooringenomen is dan mijn blik op de wereld?

En wat moet er dan later van mij worden?

Ben ik dan gedoemd om de tweede helft van m’n leven voort te bestaan met een hoofd dat ergens in de eerste helft is blijven steken?

Hoe vervreemd zal ik dan zijn van de maatschappij over 20 of 30 jaar? Zal ik me dan net zo voelen als mijn moeder op haar 79e, toen ze me vertelde dat ze zich niet meer thuis voelde in deze wereld omdat ze die niet meer begreep, en dat ze de gesprekken niet meer kon volgen omdat er zoveel ‘nieuwe woorden’ waren die ze niet kende?

Andere generaties, zelfde fouten?

Begrijp me niet verkeerd, Jeremy, ik neem je je opmerking over mij en mijn gewoontes absoluut niet kwalijk. Wel vraag ik me nog steeds af wat het was waar je toen aan dacht.

Dacht je misschien dat leren koken met een stoomoven te veel zou zijn voor mijn reeds eroderende brein? (‘t zou kunnen hè? Even goeie vrienden ?.)

Bekijk je mij vandaag net zoals ik destijds naar mijn oudtante keek toen die geen microgolfoven wilde, wegens te modern en onbekend en dus bedreigend en doodeng in haar ogen?

Geloof je dat de geschiedenis niet anders kan dan zich telkens opnieuw herhalen? Dat elke nieuwe generatie bijgevolg veroordeeld is tot het maken van dezelfde fouten? En betekent dat dan dat iedere 20-jarige de verstarring van de vorige generatie met een mix van medelijden en neerbuigendheid gadeslaat, om zich 30 jaar later als vanzelf even hardnekkig af te zetten tegen de snel veranderende maatschappij als zijn ouders destijds?

Was het zoiets dat er door je hoofd ging?

Je dacht toch niet dat ons babbeltje slechts om een keuken en een banale stoomoven ging, wel?

Omgaan met een wereld waarin alles verandert

Maar hoe moeten we dan omgaan met een wereld waarin niet alleen keukenapparaten continu veranderen, maar waarin op termijn letterlijk niets bij het oude blijft?

De wereld verandert. Mensen veranderen, net als ideeën en inzichten. Technologie evolueert. Mensen gaan dood, vriendschappen soms ook.

Ik zie het vaak – en ik begrijp het ook wel – dat mensen zich daartegen verzetten. Mensen van ongeveer mijn leeftijd, soms jonger nog, die zich overweldigd voelen door de razendsnelle evolutie der dingen en die afhaken.

Kopie van de wereld

Mensen die besluiten – zo lijkt het – dat de wereld voor hen tot op dat punt wel voldoende geëvolueerd is. Ik stel het me voor alsof ze op dat moment in hun hoofd een statische kopie van de wereld maken, eentje die dus niet meer verandert, en waar ze zich de rest van hun leven veilig in willen nestelen.

Vaak gaat het over technologie waarop men afhaakt, en –  jawel – ook gewoontes die men liever niet meer verandert, maar het kan evengoed te maken hebben met het verbeten vasthouden aan oude overtuigingen, of het niet meer toelaten van nieuwe invalshoeken in bestaande denkpatronen.

Het mechanisme is duidelijk. Mensen die zich in hun eigen vertrouwde wereldje – oftewel hun eigen kopie van de realiteit – bevinden, voelen zich veilig. En in het begin is het vrij eenvoudig om die persoonlijke versie van de wereld in stand te houden en zich af te sluiten voor informatie die daar niet in past.

Nadelen starre levenshouding

Maar er zijn wel enkele nadelen verbonden aan deze manier van leven.

1.
Wanneer je je vastklampt aan wat gekend is uit het verleden, als je denkpatronen vanuit je jeugd in steen gebeiteld zijn en je je pertinent afzet tegen veranderingen, nieuwigheden of bijkomende inzichten…

Welke mogelijkheden zijn er dan nog over om te leren, om te groeien als persoon?

En in welk denkbaar scenario bestaat er dan nog een ander toekomstperspectief dan die van gevangenschap in een uiteindelijk geheel verstarde manier van denken?


2.
En wat met alles in je leven wat vandaag (nog) niet helemaal op rolletjes loopt? Het fijne aan openstaan voor verandering, als je het mij vraagt, is dat er altijd hoop is dat je leert om de dingen steeds beter aan te pakken, en dat je leven op die manier stapje voor stapje steeds lichter wordt.

Maar waar haalt iemand, die zichzelf niet toestaat om te leren, de hoop vandaan dat dingen ooit beter zullen worden?


3.
De wereld gaat evengoed door met veranderen: soms ten goede, soms ook niet. Maar met het verstrijken van de tijd wordt de afstand tussen elke statische kopie en de echte wereld steeds groter. Tot die kloof op een bepaald moment niet meer te overbruggen valt, zelfs al zou men dat willen.

En terwijl ‘het zich distantiëren van (een aantal aspecten van?) de veranderende wereld’ in het begin mogelijks nog aanvoelde als een bewuste keuze, slaat dit al snel om in een vertwijfeld gevoel van vervreemding zodra die afstand te groot wordt.

Wat me weer met verdriet doet terugdenken aan mijn moeder, en aan verschillende andere mensen op leeftijd, die op een dag met tranen in de ogen vaststelden dat ze waren ingehaald door de tijd.

Flexibel meebewegen

Het is voor mij al een tijdje duidelijk dat er maar 1 manier is om met deze voortdurend bewegende wereld om te gaan.

Het leven draait niet om het nastreven van almaar meer stabiliteit en zekerheid (zekerheid bestaat immers niet), en al helemaal niet om in je eigen kopie van de wereld naast de realiteit te gaan leven. Het gaat erom dat we flexibel leren omgaan met wat er op ons afkomt.

Leren loslaten, verandering omarmen en flexibel meebewegen met de wereld om ons heen, dát is waar het op aankomt.

Oh ja..

In verband met die stoomoven, lieve Jeremy, en eigenlijk ook de keuken zelf, daar moet ik nog eens over nadenken.

Maar al de rest, daar ben ik intussen wel al zowat over uit.


(*) Ik had inderdaad nooit eerder met een stoomoven gekookt omdat 1. Mr. X vroeger altijd kookte en 2. we geen stoomoven hadden. Maar dat zegt wat mij betreft absoluut niets over mijn toekomstige kookgewoontes.


P.S. Vanaf vandaag neem ik een vroege zomerblogpauze. Of blogzomerpauze? Ik weet het niet. In ieder geval ben ik in augustus terug met een nieuwe blogpost over leven, en hoe je dat in godsnaam doet. Tot dan!

Join the discussion

Ellen in Wanderland